Samenwonen is gezellig. Je deelt het bed, de koelkast en misschien zelfs de afstandsbediening. Maar wist je dat je ook – al dan niet bewust – financiële gevolgen met elkaar deelt? Want terwijl jullie op de bank series bingen, kijkt de Belastingdienst stiekem mee. Niet uit jaloezie, maar om te bepalen of jullie fiscaal partners zijn.
En geloof me: die status kan je flink wat euro’s schelen. Dus: wat gebeurt er als je gaat samenwonen zonder fiscaal partnerschap? Wat mis je, wat voorkom je en hoe maak je slimme keuzes? Tijd voor financieel inzicht van Dokter Eurologisch.
Wat is fiscaal partnerschap eigenlijk?
Fiscaal partnerschap betekent dat je voor de inkomstenbelasting en toeslagen samen als één eenheid wordt gezien door de Belastingdienst. Dit heeft in veel gevallen voordelen, bijvoorbeeld met de belastingaangifte voor de inkomstenbelasting en schenk- en erfbelasting. De aftrekposten kun je onderling gaan verdelen.
Volgens de Belastingdienst ben je automatisch fiscaal partner als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt.
Indien je niet getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt, ben je fiscaal partner van elkaar als je bij elkaar op het woonadres staat ingeschreven én voldoet aan 1 van de volgende voorwaarden
- Samen een koopwoning hebt waarin je beide woont.
- Elkaar hebt aangemeld als partner bij een pensioenfonds.
- Samen een kind hebt (of een kind van de ander erkent).
- Samen een notarieel samenlevingscontract hebt.
- Jullie vorig jaar ook fiscaal partners waren(Bron: Belastingdienst.nl)
Je kunt dus ook samenwonen zonder fiscaal partners te zijn – zolang je aan geen van deze voorwaarden voldoet. Maar dan is het wel slim om te weten wat je wel en niet ‘binnenhaalt’ qua financiën.
Verschil fiscaal- en toeslagpartner
Je zult vast wel eens van de term toeslagpartner hebben gehoord en dat is weer een andere definitie dan fiscaal partnerschap.
Een toeslagpartner is iemand waarvan het inkomen en vermogen meetelt voor de toeslagen. Dit kan je partner zijn maar ook een huisgenoot waar je mee samenwoont.
Als je op hetzelfde adres woont zonder dat je fiscaal partners van elkaar bent, kan dit dus alsnog invloed hebben op je recht op zorgtoeslag, huurtoeslag of kindgebonden budget.
> Check of je een toeslagpartner hebt op Belastingdienst.nl – Toeslagpartner.
Indien je laag inkomen hebt, weet ook waar je recht op hebt zoals kwijtschelding van bepaalde regelingen.
Wat mis je zonder fiscaal partnerschap?
Samenwonen zonder fiscaal partnerschap betekent dat je apart van elkaar belastingaangifte doet, en dat jullie inkomens niet worden samengevoegd. Dat klinkt overzichtelijk, maar je mist daardoor ook een aantal fiscale voordelen:
- Heffingskortingen verdelen? Niet mogelijk.
Als fiscaal partners kun je de algemene heffingskorting en arbeidskorting slim verdelen, vooral handig als één van jullie weinig of geen inkomen heeft. Zonder fiscaal partnerschap is dat niet mogelijk. Dus: geen inkomsten = geen korting.
- Voorbeeldsituatie: Emma en Sam (geboren voor 1963)
Emma en Sam wonen sinds kort samen in een huurhuis. Ze hebben geen samenlevingscontract, geen kind, en geen gezamenlijke koopwoning. Ze zijn dus géén fiscale partners.
Emma verdient €40.000 per jaar.
Sam heeft geen inkomen én is geboren vóór 1963.
Omdat ze geen fiscaal partners zijn, kan Emma de heffingskorting van Sam niet benutten. Ze laat dus mogelijk belastingvoordeel liggen.
Stel: ze sluiten een samenlevingscontract en worden wél fiscale partners. Dan kan Emma mogelijk €3.068 extra terugkrijgen via de algemene heffingskorting van Sam (2025-bedrag).
(Bron: Belastingdienst.nl – Heffingskortingen).
- Hypotheekrenteaftrek verdelen? Vergeet het maar.
Heb je samen een koopwoning, maar ben je geen fiscale partners omdat je niet op hetzelfde adres staat ingeschreven bijvoorbeeld? Dan kun je de hypotheekrenteaftrek niet verdelen, wat soms minder voordelig uitpakt bij een scheve inkomensverdeling.
- Vermogen verdelen in box 3?
Nope. Zonder partnerschap kun je het gezamenlijke vermogen niet herverdelen. Hierdoor kun je mogelijk meer belasting betalen over spaargeld en beleggingen als één van jullie boven de vrijstelling uitkomt.
Wanneer is samenwonen zonder fiscaal partnerschap juist gunstig?
Soms is het juist voordeliger om geen fiscale partners te zijn. Bijvoorbeeld:
- Schulden en vermogen gescheiden houden
Willen jullie alles financieel strikt gescheiden houden, bijvoorbeeld bij een beginnende relatie of eerdere schulden van één van beiden? Dan kan het verstandig zijn om geen fiscaal partnerschap aan te gaan. Bijvoorbeeld zonder een samenlevingscontract blijven de vermogens voor de Belastingdienst en schuldeisers gescheiden. De schulden blijven dus van de partner.
Let wel op dat indien je samenwoont (zonder een samenlevingscontract) een deurwaarder geen onderscheid maakt tussen de spullen van jou en je partner (Bron: Belastingdienst.nl).
- Flexibiliteit behouden bij scheiding of breuk
Zonder fiscaal partnerschap zit je minder ‘vast’ aan elkaars belastingzaken. Bij een breuk hoef je minder fiscale administratie af te wikkelen.
Belastingdienst kijkt verder dan je denkt
Een klassieker: “We zijn geen fiscaal partners want we hebben niets op papier.” Helaas, zo werkt het niet altijd.
De Belastingdienst kijkt niet alleen naar een handtekening, maar ook naar de feiten.
Let op: onterecht geen fiscaal partnerschap opgeven bij de aangifte kan leiden tot correcties of naheffingen. En de blauwe envelop is zelden een liefdesbrief.
Tips van Dokter Eurologisch
- Twijfel je nog steeds of jullie wel fiscaal partner zijn? Doe een extra check bij de Belastingdienst. Zo weet je waar je aan toe bent en wat je kunt verwachten.
- Wees bewust bij samenlevingscontract: Dit maakt je vaak automatisch fiscaal partner. Laat je hierover goed adviseren.
- Toeslagen? Kijk goed naar de voorwaarden: Je kunt soms geen fiscaal partner zijn, maar wél toeslagpartner. Check dat op MijnToeslagen.nl.
- Financieel samenwonen = meer dan liefde: Denk na over de gevolgen op lange termijn, vooral bij een kinderwens of koopwoning. Wil je handige tips om te geld te besparen? Altijd handig om financieel voordeel te behalen.
Conclusie: liefde is mooi, maar fiscus is meedogenloos
Samenwonen met fiscaal partnerschap kán voordelig zijn, maar het is geen universeel recept voor financieel geluk. Het hangt af van inkomen, woning, kinderen en contracten.
Zoals Dokter Eurologisch zegt: “De Belastingdienst kijkt niet naar romantiek, alleen naar regels.” Dus of je nu zwijmelend naar Netflix kijkt of kibbelend de was doet – zorg dat je weet waar je aan toe bent.
Wil je echt grip op je gezamenlijke geldzaken? Overweeg dan een Grip op Geld Toolkit of bekijk onze artikelen voor meer fiscale regelingen. Want samenwonen is pas écht leuk als je niet voor verrassingen komt te staan.
Gerelateerde artikelen:
Gemeentelijke regelingen bij een laag inkomen: Laat geen geld liggen!
